Vijf jaar geleden zag mijn leven er met Kerstmis heel anders uit. Ik bevond me bijna aan het einde van mijn tweejarig re-integratietraject en mijn baas zei doodleuk dat hij het advies van de bedrijfsarts niet ging opvolgen. Volgens hem kon ik prima werken. Huilend ben ik weggegaan van die vergadering, want de bedrijfsarts had duidelijk aangegeven dat ik nog maar twee uur per dag kon werken. Het kwetste me enorm dat mijn baas hier geen begrip voor had en me zelfs niet geloofde. Ik had de afgelopen twee jaar zo hard gevochten om toch te kunnen blijven werken, ondanks mijn beperkingen, en het deed pijn dat mijn inspanningen niet werden erkend. Direct na dit gesprek heb ik me dan ook, op advies van mijn advocaat, volledig ziekgemeld. En zo zat ik vijf jaar geleden ziek en verdrietig thuis met kerst. Dat het zover was gekomen, lag voor een groot deel bij mijn baas, maar zeker ook voor een deel bij mij. Achteraf gezien heb ik hier vaak aan gedacht en de situatie geanalyseerd. Wat had ik anders kunnen doen om dit te voorkomen?
Ik ben niet de enige
Dat ik niet de enige werkende reumapatiënt ben die onbegrip op het werk ervaart, blijkt uit de landelijke cijfers van ReumaNederland. Een op de negen mensen in Nederland heeft reuma. Dit zijn dus bijna twee miljoen mensen! Hiervan ervaart 50% onbegrip op het werk. Het merendeel van deze groep mensen bestaat uit jongeren, net als ik.
Geef informatie over reuma
Zolang jij je werk goed kunt uitvoeren, hoef je je baas en je collega’s niet in te lichten over je aandoening. Ook als je je ziekmeldt, hoef je niet aan je baas te vertellen waarom. De bedrijfsarts is namelijk degene die erover oordeelt en een advies uitbrengt. Maar in de praktijk blijkt dit vaak niet te werken. Collega’s gaan morren omdat ze ineens veel meer werk op hun bord krijgen terwijl jij maar twee uurtjes op je werk aanwezig bent. Daarnaast zie je er ook niet ziek uit, want je doet alle moeite om verzorgd op je werk te verschijnen.
Ook al is het niet verplicht en heb je afspraken met je bedrijfsarts en je baas gemaakt om je werk aan te passen, open zijn over je ziekte geeft vertrouwen en inzicht. Inzicht in waarom die ene collega ineens werk van je moet overnemen. “Als je niet vertelt hoe het met je gaat, weet een ander ook niet hoe jij je voelt.”
Geef voorlichting over je aandoening
Soms kan het helpen om voorlichting te geven aan je collega’s en baas, vooral als je merkt dat je ondanks openheid nog steeds onbegrip ervaart. Samen met je baas kun je kijken hoe je deze voorlichting kunt geven. Ben je langdurig ziek en heb je een advies van je bedrijfsarts? Leg dan in het plan van aanpak vast dat je je baas en collega’s gaat voorlichten over je aandoening en hoe je dit gaat doen.
Dit voorlichten klinkt misschien heel eng en overdreven, maar het helpt wel om meer begrip te creëren. Denk eraan dat je tijdens een teammeeting uitlegt wat er aan de hand is, welke beperkingen je ervaart en hoe anderen je kunnen helpen. Vooral bij aandoeningen die niet zichtbaar zijn, is dit een effectief middel om meer inzicht te creëren in wat je wel en niet kunt.
Vertel wat je nodig hebt
Hulp vragen was voor mij niet iets wat ik vanuit mijn opvoeding had meegekregen. Sterk zijn, niet klagen en doorgaan waren de normen binnen mijn familie om de uitdagingen in het leven aan te gaan. Dat dit geen helpend gedrag was, merkte ik al snel tijdens mijn re-integratie. Ik vroeg nooit om hulp, zelfs niet als ik met tientallen dossiers naar mijn werkplek sjouwde, of als de deur die ik niet open kreeg steeds dichtklapte vanwege een deurdranger.
Hulp vragen is moeilijk, een ander weet namelijk niet wat jij nodig hebt als je dat niet vraagt. Er zijn gelukkig een
aantal tips die het makkelijker maken om hulp te vragen:
- Controleer of de betreffende persoon tijd voor je heeft. Vraag of het uitkomt, en zo niet, vraag dan wanneer wel.
- Vertel duidelijk je probleem en leg je hulpvraag uit.
- Kan die persoon je niet helpen? Onderhandel dan. Misschien kan hij wel een gedeelte doen of je op een andere dag helpen?
- Vind je het moeilijk? Begin dan klein, bij mensen bij wie jij je prettig en veilig voelt, zoals die ene collega waarvan je weet dat die altijd behulpzaam is.
Als het onbegrip blijft en er conflicten ontstaan
Als je het gevoel blijft houden dat je bij je baas of collega’s op een muur van onbegrip stuit en dit ten koste gaat van jouw gezondheid, kun je gebruikmaken van verschillende partijen binnen en buiten de organisatie.
Zo hebben veel bedrijven een vertrouwenspersoon of bedrijfsmaatschappelijk werker. Denk ook aan een externe adviseur, misschien iemand van de vakbond, of een mediator. Zelf heb ik regelmatig met de vertrouwenspersoon samengezeten om te kijken hoe ik het beste kon omgaan met bepaalde situaties, zoals de baas die zegt dat je prima kunt werken terwijl de bedrijfsarts zegt dat dat niet zo is.
Daarnaast kun je ook een deskundigenoordeel bij UWV aanvragen. Hierbij beoordeelt UWV objectief je belastbaarheid en mogelijkheden en brengt een advies uit over je re-integratietraject: zitten jullie nog op de juiste koers? UWV verwacht dat beide partijen vervolgens dit oordeel ook opvolgen. Zowel jij als je baas kunnen zo’n oordeel aanvragen. Degene die het aanvraagt, betaalt de rekening.
Kom je uiteindelijk echt in een conflict terecht? Dan verwacht UWV dat alle partijen er alles aan doen om tot herstel van de relatie te komen. Hierbij dient de STECR Werkwijzer Arbeidsconflict en de NVAB-Richtlijn ‘Conflicten in de werksituatie’ als leidraad gebruikt te worden. Het Juridisch Loket geeft vaak gratis advies hierin. Soms kun je vanuit rechtsbijstand hulp krijgen.
Zelf had ik een advocaat ingeschakeld vanuit de rechtsbijstand. Deze keek achter de schermen mee en hielp bij het opstellen van e-mails. Dit heeft heel erg geholpen bij mijn dossiervorming en het maken van bepaalde besluiten tijdens het traject. Het is heel belangrijk dat je re-integratiedossier op orde is en dat je kunt aantonen dat je alles hebt gedaan wat je kon. Dit is vooral belangrijk aan het einde van je re-integratietraject, wanneer je een WIA-uitkering gaat aanvragen.
Uiteindelijk komt alles goed
Je hebt niet alles in de hand in het leven. Een werkgever die niet begrijpt dat je niet kunt werken of collega’s die klagen dat ze meer werk moeten doen; je hebt het gedrag van de ander niet in de hand. Wel hoe je ermee omgaat. Begrip kun je creëren door open te zijn en je kwetsbaar op te stellen, maar soms moet je het ook loslaten. Accepteer dat je werkomgeving niet altijd zal begrijpen wat je doormaakt. Laat dan los en zorg dat je aan al je verplichtingen voldoet. Uiteindelijk is het jouw leven.
Voor mij was het een lang traject, maar nu, na vijf jaar, ziet mijn leven er een stuk beter uit. Ik ben meer open, stel me kwetsbaarder op en vraag om hulp. Hierdoor krijg ik niet alleen meer begrip vanuit mijn familie, maar ook van mijn collega’s bij mijn vrijwilligerswerk.
Dit jaar dus geen verdrietige kerst, maar een met veel liefdevolle mensen om me heen. Mensen die mij accepteren met mijn ziekte en beperking. En dat gun ik jou ook!